آقطی
نام علمی:Sambucus nigra خانواده گیاهی:Caprifoliaceae
نام انگلیسی:Black Elder نامهای دیگر: پلم، انگور کولی
مشخصات: آقطی درختچه‌ای است که ارتفاع آن در نواحی مساعد به ۱۰ متر می‌رسد. این درختچه معمولاً در کنار جاده‌ها و حاشیه جنگلها و در نواحی مرطوب و سایه می‌روید. برگهای آن سبز رنگ، بیضوی، دندانه‌دار و مرکب از ۷ – ۵ برگچه می‌باشد. اگر برگها شکسته و مالش داده شود بوی بدی از آن متصاعد می‌شود. گلهای آن سفید و خوشه‌ای است که در اواخر بهار ظاهر می‌شود. میوه آقطی سیاه گوشتی، ریز مانند انگور و به رنگ آبی سیر می‌باشد.
قسمتهای مورد استفاده: گل، میوه و برگ
مواد موثره: گل: تری‌ترپن‌ها (اسید اورسولیک، اسید اولئانیک، و استرول‌ها)، روغن‌های fixed (اسیدهای چرب آزاد، عمدتاً لینولئیک، لینولیک و اسیدهای پالماتیک)، اسیدهای فنولیک، پکتین، قندها. برگ: تری‌ترپن‌ها (مشابه با آنهایی که در گلها یافت می‌شوند)، گلیکوزیدهای سیانوژنیک شامل سامبونیگرین، فلاونوئیدها (کامپفرول، کوئرستین و بسیاری از گلیکوزیدهای کوئرستین)، اسیدهای چرب، آلکانها و تاننها.
خواص: برگ: مسهل، خلط‌آور، مدر، معرق (داخلی)، ملین، مرهم (خارجی). گل: معرق، ضد زکام، ضد تشنجی. میوه: معرق، مدر، ملین و ضد رماتیسمی
کاربرد: درخت آقطی یک گیاه دارویی با کاربرد فراوان است. برگ معمولاً به صورت موضعی برای کوفتگی‌ها، لهیدگی‌ها، زخمها و سرمازدگی بوده و در بعضی از گزارشها برگ این گیاه دارویی می‌تواند به عنوان مرهم برای تومورها مفید باشد. گل آقطی یک داروی ایده‌ال برای سرماخوردگی و آنفلونزا می‌باشد و عصاره استاندارد شده این گیاه دارای خاصیت ضد ویروسی مشخصی دارد. این عصاره در آزمایشگاه بر علیه ۱۰ نژاد ویروس آنفلونزا موثر و مفید بوده است. همچنین آقطی در یک بررسی مدت علایم سرماخوردگی را به ۳ تا ۴ روز کاهش داده است.
گل آقطی برای هر گونه التهاب زکامی در قسمت بالای دستگاه تنفسی مانند تب یونجه یا التهاب سینوسی مناسب می‌باشد. میوه‌های این گیاه دارای خواصی مشابه با خواص گلها می‌باشد و همچنین در درمان رماتیسم نیز موثر است.
آقطی تولید سیتوکین را افزایش می‌دهد. این گیاه دارویی به نظر غشاهای سلولی را تقویت می‌کند تا از نفوذ ویروسها جلوگیری نماید که احتمالاً این امر با جلوگیری از فعالیت آنزیم ویروسی که غشای سلولی را ضعیف می‌کند صورت می‌گیرد. دمنوش تهیه شده از گل این گیاه و هوفاریقون علیه آنفلونزای تیپ A و B هم در آزمایشگاه و هم بر روی موجود زنده و علیه ویروسی تیپ ۱ بیماری تب‌خال در شرایط آزمایشگاهی تاثیر مشخصی را نشان داده است.
ملاحظات ایمنی: هیچگونه عوارض سوءجانبی یا تداخل دارویی آقطی گزارش نشده است.
آماده‌سازی و مقدار مورد مصرف: برای تهیه دمنوش یک فنجان آب جوش را بر روی ۲ قاشق چایخوری جوانه‌های تازه یا خشک ریخته و بگذارید برای ۱۰ دقیقه دم بکشد. این دمنوش سه بار در روز مصرف گردد. برای تهیه افشره میوه‌های تازه را برای ۲ تا ۳ دقیقه در آب بجوشانید و سپس میوه را بچلانید. برای نگهداری این محلول یک قسمت عسل را به ۱۰ قسمت افشره اضافه نموده و بگذاری تا بجوشد. یک لیوان رقیق شده از این افشره با آب داغ را دو بار در روز مصرف نمائید. دز تنتور گل آقطی ۲ تا ۴ میلی لیتر سه بار در روز می‌باشد (۱:۵ در ۴۰%).
برای تهیه مرهم ۳ قسمت برگ این گیاه را با ۶ قسمت وازلین ذوب شده مخلوط کنید تا به صورت مرهم درآید. این مرهم را صاف کرده و نگهداری و استفاده نمایید. BHP مصرف ۳ تا ۵ گرم گیاه خشک، ۵ تا ۱۵ میلی‌لیتر شیره افشره، ۱۰ تا ۲۵ میلی‌لیتر تنتور (۱:۵ در ۲۵%) یا ۳ تا ۵ میلی‌لیتر عصاره مایع (۱:۱ در ۲۵%) سه بار در روز را توصیه کرده است.
منبع: کتاب medical herbalism
بدون دیدگاه