مهارت هایی که باید در کسب آنها کوشید، بستگی به علائق، تواناییها و استعداد ما و همچنین اهداف شغلی و منابع موجودمان دارد. اما با وجود نامشخص بودن وضعیت پیش رو، دستیابی به مهارت هایی که برای پیشرفت و آینده شغلی ما مفید خواهد بود، بسیار حیاتی است.
اما آینده پژوهان تاکید دارند که فقط امروز می توان برای فردای خود برنامه ریزی و به فراخور آن کسب مهارت کرد. با این توضیح که مهارت های آینده احتمالا متفاوت از مهارت هایی هستند که امروزه در زمره ی توانمندی های برتر به حساب می آیند . چرا که جهان با آهنگی پر شتاب در حال تغییر است بگونه ای که می توان گفت که امروز تغییر تنها عامل ثابت در جهان محسوب می شود.
اما طی چند سال آینده جهان دستخوش چه تغییرات قابل توجهی خواهد بود؟
بر اساس پیش بینی ها بشر آینده طول عمر بیشتری خواهد داشت بگونه ای که تا سال ۲۰۲۵ شمار آمریکایی هایی که بالای ۶۰ سال سن دارند،تا هفتاد درصد افزایش خواهد یافت. بعلاوه طی چند سال آتی شمار ماشین ها و سامانه های هوشمند افزایش یافته و فناوری با شتاب بیشتری موجب بالا رفتن قابلیت ها و اثر بخشی انسان خواهد شد، بگونه ای که خودکارشدن محیط کار ، از میزان روزمرگی وظایف شغلی میکاهد. البته بانک مرکزی انگلیس هشدار داده که ربات‌ها و ماشین‌ها ممکن است طی ۱۰ تا ۲۰ سال آینده، بیش از ۸۰ میلیون شغل در آمریکا و ۱۵ میلیون شغل در انگلیس را در اختیار بگیرند که این به منزله بیکار شدن سالانه ۵۰ درصد نیروهای کاری در هرکدام از دو کشور خواهد بود.
به هر ترتیب، جهان ۲۰۲۰ به لطف افزایش کمی و کیفی داده‌ها و قدرت پردازش بشر، بیش از پیش قابل برنامه ریزی خواهد بود . در این جهان رسانه های ارتباط تصویری، حاکم بلا منازع خواهند بود و اکوسیستم رسانه ای بیشتر معطوف به ابزارهای مدرن بصری خواهد شد. به علاوه توسعه فناوری های اجتماعی و ابزارهای اجتماعی زمینه ساز ایجاد سازمان های ابرسازماندهی و ارزش آفرینی در شکل های جدید می شود. تنوع و سازگارپذیری، در مرکز عملیات این جهان جای خواهد داشت و ارتباطات یکپارچه جهانی فراگیر می شود. این تغییرات زمینه ساز کسب مهارت های بروز هستند، مهارت هایی که به آینده تعلق دارند و تغییر ذهنیت اصلی ترین شرط تحقق آنها به شمار میرود.
برتراند راسل (زاده ۱۸ مه ۱۸۷۲ — درگذشته ۲ فوریه ۱۹۷۰) دراین خصوص و در کتاب آینده بشر مینویسد: اکنون، اسلحه هسته‌ای است که بزرگترین خطر را بوجود آورده است، اما طولی نخواهد کشید که سلاح‌های میکروبی و شیمیایی ممکن است حتی خطر بزرگتری را بوجود آورند. اما اگر انهدام هسته‌ای را تأمین نماییم، کار ما تمام شده نیست. هرگز کار ما تمام نخواهد بود تا آنکه جنگ را از میان برداریم.
برای تأمین این منظور، باید آدمی را ترغیب کنیم که مسائل بین‌المللی را با روشی نو بنگرد، نه به عنوان زورآزمایی، که در آن پیروزی از آن جناحی است که در کشتار عامه نهایت چیره‌دستی را دارد، بلکه آنرا حکمیتی بداند که بر اساس اصول و موازین قانونی پذیرفته شده‌ای عمل میکند. تغییر دادن عادات ذهنی که طی قرنها ملکه آدمی شده است کار آسانی نیست، اما چاره‌ای نداریم جز اینکه به تغییر این عادت ذهنی همت گماریم و برای آینده تدبیر کنیم. “تدبیر و آینده نگری” از ویژگی های انسان های موفق است. این ویژگی، ضامن شفاف شدن ابهام های آینده است و تصمیمات آتی را رقم می زند. افراد دوراندیش در مقایسه با دیگران، تصویری شفاف تر از مسائل، رفتارها، واکنش ها و رویدادها دارند.
مهارت هایی که به آینده تعلق دارند
“سرنوشت خود را بدست گیرید، و گرنه فرد دیگری این کار را خواهد کرد”.
امروزه در جوامع اطلاعاتی یک شهروند به عنوان انسان عصر اطلاعات، نیازمند یک سری توانائیها می باشد که با کمک آنها بتواند یک کار و کسب را شروع کرده و ضمن هدایت درست آن، موجبات پیشرفت کسب و کار را نیز فراهم کند. گزارش مرکز تحقیقاتی پالو آلتو (Palo Alto) با عنوان “مهارت‌های شغلی آینده ۲۰۲۰ ” مبنایی تحلیلی دارد که در آن نقش عوامل مختلف در نظر گرفته شده‌اند. این مهارت ها عبارتند از:
۱- مهارت ادراک و منطق
انسان سال ۲۰۲۰باید در خصوص درک عمیق و پی بردن به اهمیت موضوعات توانمند بوده و بتواند مسایل بیان شده را در کفه احساس و تعقل تشریح و به شناختی جامع و کل نگر نسبت به پدیده‌های پیرامونی خود دست یابد.
۲- هوش اجتماعی
انسان موجودی اجتماعی است و باید قدرت کنار آمدن و ارتباط برقرار کردن با دیگران را داشته باشد. هوش انوع مختلف دارد که یکی از مهم‌ترین انواع آن هوش اجتماعی یا بین‌فردی است. افراد دارای هوش اجتماعی بالا علاوه بر توانایی سازمان‌دهی گروه قادر به مذاکره اصولی برای حل مسایل بوده، روابط شخصی باکیفیتی دارند وهمچنین می‌توانند ضمن شناخت و بصیرت در خصوص عواطف و علایق و انگیزه های درونی دیگران،به تجزیه و تحلیل اجتماعی دست بزنند. لذا انسان سال ۲۰۲۰ باید از قابلیت ارتباط عمیق و مستقیم با دیگران و درک واکنش و تعاملات آنها برخوردار باشد.
۳- تفکر بدیع و سازگار پذیر
فصل مشترک انسانهای خلاق آینده بهره‌گیری از الگوهای فکری تحول گرا، سازنده و درعین حال متضاد با باورهای رایج زمانه است. انسان توانمند آینده همواره خارج از عرف و چار چوب می‌اندیشد؛ برای هر پدیده ای، سوالی برخورد میکند و به هر راه حلی هرچند تمسخرآمیز فکر میکند. به قول اینشتین هر کودنی می‌تواند مسائل را بزرگتر، پیچیده تر و زمخت‌تر کند، اما برای حرکت در جهت عکس باید تفکری بدیع و سازگار پذیر با شرایط محیطی داشت. انسان سال ۲۰۲۰مهارت تفکرو ارائه راه حل و پاسخهایی فراتر از دستور العمل ها را دارد.
۴- شایستگی های فرا فرهنگی
محیط کاری و اکوسیستم آن چندفرهنگی شده،و انسان های شایسته داری مهارت کار کردن در بسترهای متفاوت فرهنگی هستند.
۵- تفکر محاسباتی
انسان ۲۰۲۰ قادر است حجم بالایی از اطلاعات و داده را تحلیل و به مفاهیم انتزاعی تبدیل کند تا از این طریق و به کمک قوه استدلال خود بتواند داده های ورودی را درک کند. در این دیدگاه ذهن انسان به عنوان یک سیستم پردازش اطلاعات تصور می‌شود و تفکر، یک شکل از محاسبه تلقی می‌شود.
۶- سواد رسانه های جدید
همه ما دردریایی از اطلاعات گرفتار آمده ایم و فراگیری شنا کردن در این دریا یا غرق شدن در آن چالش هایی هستند که با مواجه هستیم . در این دریای اطلاعات و زمانی که دهکدۀ جهانی تحقق یابد، لازم است انسان‌ها به سواد جدیدی بنام سواد رسانه‌ای دست یابند و بتوانند بوسیله توسعه مطالب با استفاده از رسانه های جدید از این رسانه ها در جهت گسترش روابط خود بهره گیری کنند.
۷- علوم میان رشته ای و چندرشته ای
انسان ۲۰۲۰ در درک مفاهیم دانش و علوم چندرشته‌ای تسلط و مهارت دارد. دنیای آینده دنیای رشته های میان رشته ای است.
۸- ذهن طراحی
دنیل پینک در کتاب خود به نام ذهن کاملا نو می‌کوشد با توجه به تغییرات پرشتاب جهانی، ضرورت عبور از تفکرات قدیمی عصر اطلاعات، که بر پایه‌ی تحلیل‌های منطقی، ریاضی و شبه کامپیوتری بنا شده است را گوشزد میکند و تاکید دارد که باید برای دنیای امروز بیندیشیم و زندگی کنیم. دنیایی که در آن، «طراحی» و «همدلی» مهم‌تر، اثربخش‌تر و سودبخش‌تر از جمع و تفریق و محاسبات ریاضی و مهندسی است. ذهن طراح قادر به ارائه و توسعه وظایف و فرآیندهای شغلی به شکل خروجیهای مطلوب است.
۹- مدیریت شناختی
علوم و فناوری های شناختی، حوزه ای است میان رشته ای که سعی بر کشف اسرار مغز، ذهن و کارکردهای شناختی انسان دارد تا به او در استفاده بهینه از کارکدهای مغزی کمک کند. علوم شناختی در تعامل رشته های علوم اعصاب، روان شناسی، زبان شناسی، مردم شناسی، علوم تربیتی، هوش مصنوعی و فلسفه ذهن پدید آمده است و علاوه بر تحقیقات پایه در زمینه مغز و کارکردهای شناختی انسان، درصدد توسعه فناوری هایی است که در رفع کاستی های ذهن و مغز و تقویت قوای شناختی او موثر افتد. البته مقصود از مدیریت شناختی در این مبحث، مهارت رصد و پایش اطلاعات بر اساس اهمیت آنها و افزایش قابلیتهای شناختی است.
۱۰- تعامل مجازی
حضور در تیمها و شبکه های مجازی، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. ارتباطات، تحصیل، تفریح و سرگرمی، تسهیل امور و تجارت الکترونیک ۵ کارکرد مهم برای فضای مجازی به شمار میرود.
بدون دیدگاه