هر ایرانی، یک خرید اینترنتی در ماه

دستگاه پایانه فروش یا همان POS دیگر به یکی از ابزارهای موردنیاز و لازم کسب و کارهای امروزی تبدیل شده است به‌طوری که در برخی فروشگاه‌های نه‌چندان بزرگ می‌توان شاهد وجود چندین دستگاه POS مربوط به بانک‌های مختلف در پیشخوان فروشگاه‌ها بود. اگر این فروشگاه‌ها کمی به روز و به دنبال تکنولوژی‌های نوین در حوزه کسب و کار باشند، سعی می‌کنند برای تجارت خود سایت تعبیه کنند تا از مشتریان بالقوه که حوصله چرخ زدن در ترافیک شهر را ندارند و ترجیح می‌دهند کالای موردنظرشان را در منزل تحویل بگیرند، بی‌نصیب نمانند.

به نظر می‌رسد، عدم امنیت نگهداری و حمل و نقل پول نقد برای خرید و انجام معاملات باعث شده تجهیزات الکترونیکی بتواند رضایت و اعتماد خریداران و فروشندگان ایرانی را جلب کند تا نسبت تراکنش‌هایی از این دست از تولید ناخالص ملی در پایان سال ۹۳ به رقم ۱۱۰درصد برسد. به هر حال گزارش خردادماه شرکت شبکه الکترونیکی پرداخت کارت(شاپرک) نشان می‌دهد ایرانی‌ها حدود ۹۶۰میلیون بار از طریق اینترنت، موبایل یا پایانه فروش کالا یا خدمات موردنظر خود را خریداری کرده‌اند که نسبت به ماه گذشته حدود ۲ درصد رشد دارد و این رشد در ارزش این تراکنش‌ها بیش از چهار درصد است. مجموع ارزش این خرید و فروش‌های به اصطلاح غیرنقدی از سوی ایرانی‌ها رقمی بالغ بر ۱۰۳هزار میلیارد تومان است که حدود ۱۰درصد نقدینگی کشور را تشکیل می‌دهد. آمار شرکت شاپرک حاکی از آن است که به‌طور متوسط هر فرد بالای ۱۸سال در ایران طی خردادماه سال جاری بیش از ۱۶بار از طریق اینترنت، موبایل و پایانه فروش خرید کالاو خدمات، پرداخت قبض، خرید شارژ تلفن همراه و مانده‌گیری انجام داده و به‌طور میانگین در هر بار خرید مبلغی بالغ بر ۱۰۸هزار تومان را صرف می‌کند.

پایانه‌های فروش پیشتازند

صاحبان کسب و کار در ایران تمایل بیشتری به استفاده از پایانه فروش در مجموعه تجارت خود دارند، به‌طوری که براساس آنچه در آمار شرکت شبکه الکترونیکی پرداخت کارت آمده، در خرداد ماه سال جاری بیش از چهار میلیون و ۵۴۰هزار دستگاه POS فعال از سوی آنها در سراسر کشور مورد استفاده قرار گرفته و به این ترتیب، پایانه‌های فروش با سهم ۸۵درصدی بیشترین نقش را در اجرای سیاست‌های تجارت الکترونیک کشور داشته‌اند، به‌طوری که در خرداد ۸۸هزار میلیارد تومان از طریق پایانه‌های فروش به گردش درآمده است و بنابراین، گردش پولی روزانه این دستگاه‌ها در کشور بالغ بر ۸/ ۲هزار میلیارد تومان است و سهم هر دستگاه به حدود ۶۳۰هزار تومان می‌رسد. همان‌طور که این آمار نشان می‌دهد هر فرد بزرگسال بالای ۱۸سال در کشور حدود ۸۱۶میلیون بار از طریق پایانه فروش خرید کالا و خدمات، پرداخت قبض، خرید شارژ تلفن همراه و مانده‌گیری انجام داده است که این رقم در روز به ۲۶میلیون بار می‌رسد. به عبارتی، هر فرد حدود ۱۴بار در ماه از دستگاه POS برای انجام تراکنش استفاده کرده است.

اقبال کمرنگ اینترنت و موبایل در تجارت

در حالی که تجارت جهانی با شتاب فزاینده به سوی الکترونیکی شدن می‌تازد و در این میان سایت‌های خرده فروشی مانند آمازون یا ebay حرف نخست را در تجارت بین‌الملل و بازارهای سرمایه می‌زنند و شرکت‌های شناخته شده مانند Macy’s به دنبال تعطیلی فروشگاه‌های فیزیکی و توسعه فروش آنلاین خود هستند، سهم اینترنت از خرید الکترونیکی کشور از سه درصد فراتر نرفت و بر این اساس، تنها سه هزار میلیارد تومان پرداخت اینترنتی انجام گرفت که حجم قابل توجهی از آن می‌تواند به‌صورت اجباری و با الکترونیکی شدن سیستم پرداخت برخی دستگاه‌های دولتی یا عمومی باشد. به این ترتیب، دلایلی مانند عدم آگاهی صاحبان کسب و کارهای سنتی، ضعف زیرساخت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری در راه‌اندازی سیستم‌های فروش داخلی، رابطه کمرنگ ایران با تجارت بین‌الملل، عدم اطلاع شهروندان نسبت به پرداخت‌های الکترونیکی و… باعث شده برخلاف کشورهای پیشرو در تجارت الکترونیک، نقش اینترنت به‌عنوان اصلی‌ترین ابزار توسعه این نوع تجارت در خرید و فروش روزانه تجارت کشور سال به سال کمرنگ تر شود.

آمار شرکت شاپرک نشان می‌دهد در خرداد ۹۵ روزانه حدود ۹۲۸هزار بار برای پرداخت به اینترنت مراجعه کرده‌اند و همچنین تنها ۱۰۰میلیارد تومان از طریق اینترنت صرف خرید و فروش کالا و دیگر امور از جمله پرداخت و قبض و خرید شارژ موبایل شده است. به این ترتیب، هر فرد ایرانی بالای ۱۸سال در خرداد ماه سال جاری به طور میانگین تنها ۵۴هزار تومان از طریق اینترنت تراکنش انجام داده است که این رقم در روز از ۱۷۵۰تومان فراتر نمی‌رود. تعداد خرید اینترنتی هر ایرانی بالای ۱۸سال در خرداد ماه کمتر از یک بار بوده است. به نظر می‌رسد، با فراگیر شدن اینترنت موبایل و خطوط اعتباری تلفن همراه، پای موبایل نیز به تجارت الکترونیک کشور باز شد تا به این ترتیب، خرید‌های آنلاین به اینترنت و پایانه‌های فروش خلاصه نشود. با وجود اینکه ضریب نفوذ موبایل در بین مردم باعث شده صاحبان کسب و کار از پتانسیل این وسیله ارتباطی فراگیر در توسعه تجارت غافل نشده و نهایت استفاده را از آن داشته باشند، اما آمار شرکت شاپرک در خردادماه سال جاری نشان می‌دهد سهم موبایل از پرداخت‌های الکترونیک در یک سال گذشته روند نزولی داشته تا رقم آن در خرداد ماه سال جاری به ۹۲/ ۱۱درصد کاهش یابد و فقط بالغ بر ۱۲هزار میلیارد تومان باشد.

البته با توجه به امکانات کم خریدهای موبایلی این رقم به‌طور عمده به خرید شارژ تلفن همراه، اینترنت موبایل یا مانده‌گیری حساب بانکی اختصاص دارد. آمار خرداد ماه نشان می‌دهد که به‌طور روزانه حدود ۱۱۴هزار بار خرید الکترونیکی از طریق موبایل انجام گرفته که سهم هر ایرانی بزرگسال از آن حدود دو بار است. همچنین هر ایرانی به‌طور میانگین روزانه به ارزش هفت هزار تومان از خدمات تراکنش موبایل مانند خرید شارژ تلفن همراه، اینترنت موبایل یا مانده‌گیری استفاده می‌کند و این رقم برای تمام ایرانیان بالای ۱۸سال به ۳۹۸میلیارد تومان می‌رسد.