آموزش خواص و کاربرد گیاهان دارویی – آقونیطون

آقونیطون

نام علمی:Aconitum napellus                               خانواده گیاهی:Ranunculaceae

نام انگلیسی:aconite, monkshood, wolfsbane        نامهای دیگر:گرگ کش

مشخصاتآقونیطون، گیاهی چند ساله است با ساقه‌های راست گلدار که از ریزوم غده‌ای حاصل می‌شود. برگهای این گیاه دارای بریدگی بوده و دانه‌دار می‌باشند. گلها به صورت خوشه‌ای بر روی گیاه قرار گرفته و دارای رنگ بنفش تا آبی هستند. کاسبرگ‏های بزرگ، بخش مشخصی از گل را تشکیل داده و قسمت بالای آنها مانند قلاب می‌باشد که وجود چنین حالتی سبب ایجاد ظاهر مشخص در گلهای این گیاه شده است.

قسمتهای مورد استفاده:تنتور حاصل از ریشه‎های غده‎ای تازه و بندرت برگها.

مواد مؤثره:گیاه آقونطیون دارای آلکالوئیدهای دی ترپنوئید مختلفی است که ۵/۰ تا ۵/۱% وزن خشک گیاه را شامل می‌شوند. آکونیتین مهمترین ترکیب می‌باشد.

خواص:برای استعمال خارجی، گاهی اوقات به عنوان داروی ضدرماتیسم، کاهنده درد و کاهش تحریک عصبی.

کاربرد:تنتور آقونطیون عمدتاً به عنوان یکی از اجزای مهم در شربت‌های سرفه می‌باشد. آلکالوئید عمده موجود در این گیاه که آکونیتین نام دارد را می‌توان به صورت خالص و به شکل گرانولهای ۱/۰ میلی‎گرمی برای درمان دردهای عصبی قسمت صورت مورد استفاده قرار داد. ریشه‏های غده‏ای این گیاه در طب سنّتی چین و هند به صورت موضعی و جهت درمان دردهای عصبی، ضددرد، ضدالتهاب و تب‌بر مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

استفاده از دُزهای بالا و سمی آقونطیون سبب بی‌حسی، غیرعادی شدن ضربان قلب و حتی در صورت شدت، منجر به مرگ بر اثر توقف تنفسی می‏شود. آکونیتین محرک کانالهای سدیم است بدین صورت که ابتدا پایانه‌های عصبی محیطی را تحریک و سپس آنها را بی‌حس می‌نماید. این ترکیبات کاملاً چربی‏دوست بوده و می‌تواند از طریق پوست جذب شود.

ملاحظات ایمنی:ریشه‎های غده‎ای در صورت مصرف خوراکی و هضم در داخل دستگاه گوارش بسیار سمی هستند بطوری که دُز کشنده آن در افراد بالغ حدود ۱۰ گرم است.

آماده‌سازی و مقدار مورد مصرف:تنتورهای رقیق شده این گیاه به طور وسیعی در طب جالینوسی و طب هومئوپاتی مورد استفاده قرار می‌گیرند. برای درمان دردهای عصبی و رماتیسم می‌توان از تنتورهای غلیظ این گیاه استفاده کرد.