نقش استعداد، توانایی و اعتماد به نفس بر سرسختی ذهنی

نقش استعداد، توانایی و اعتماد به نفس بر سرسختی ذهنی

اعتماد به نفس چنان تأثیر بزرگی بر سرسختی ذهنی، اراده و تاب آوری ذهنی هنگام مواجه با شرایط دشوار دارد، که شایسته بررسی کامل­ است.

اعتماد به نفس به خاطر توانایی

اعتماد به نفس آن انتظاری است که از خودمان برای غلبه بر اوضاع سخت و مشکل داریم. بخشی از این اطمینان به خود از توانایی‌های کلی­مان که شامل دانش، استعداد، و حوزه­های تخصصی است، سرچشمه می­گیرد. زمانی که احساس می‌کنیم برای رویارویی با شرایط آماده‌ایم، اعتماد به نفس پیدا می­کنیم.

به عنوان مثال، فرض کنید دارید برای دوستی شام تهیه می‌کنید. اگر سال­ها وقت صرف آشپزی کرده‌اید و اکنون آشپزی ورزیده هستید، برای تهیه این شام آرام و خونسرد هستید. اما اگر اولین بار است که در آشپزخانه­ کار می‌کنید، ممکن است کمی ترس در خود احساس کنید.

توانایی سازگار شدن، منبع دیگر اعتماد به نفس است. تنها استعداد و تخصص کافی نیست. باید بتوانیم هر زمان که لازم شد، تغییر جهت بدهیم.

فرض کنید هنگام درست کردن غذا برای دوست­تان، متوجه می‌شوید که یکی از مواد اصلی غذا را ندارید. اگر آشپز باتجربه باشید، با این مشکل ناگهانی کنار می­آیید و از جایگزینی مناسب برای تهیه غذا استفاده می‌کنید. این توانایی چرخش، منبع اعتماد به نفس است و باور شما به خودتان برای اصلاح مشکلات غیرمنتظره و حل آنها را تقویت می‌کند.

هم تراز کردن سطح اعتماد به نفس با توانایی

گاهی سطح اعتماد به نفس­مان با میزان توانایی، دانش و آمادگی برای سازگاری با شرایط متغیر ناهماهنگ می‌شود. وقتی چنین اتفاقی می­افتد، مهم است که خودمان را ارزیابی کنیم و سطح اعتماد به نفس خود را با واقعیت مجدداً هم ردیف کنیم.

اگر اعتماد به نفس کاذب داشته باشیم، احتمال دارد بیش از حد ریسک کنیم، نظرات دیگران را رد کنیم، و نقاط ضعف خود را نادیده بگیریم. وقتی با چنین قالب ذهنی با موانع و چالش‌ها روبرو شویم، در خطر آمادگی نداشتن برای آن شرایط علیرغم داشتن شجاعت، قرار می­گیریم.

از طرف دیگر، اگر اعتماد به نفس کمی داشته باشیم، ممکن است از ریسک کردن پرهیز کنیم، اجازه دهیم دیگران با نظراتشان ما را کنترل کنند، و تصور کنیم که نقاط ضعف‌مان نشانه شکست حتمی است. با چنین قالب ذهنی، همواره برای واکنش به موانع و چالش‌ها مردد هستیم.

زمانی که سطح اعتماد به نفس واقعی نباشد، مشکل است بتوان از لحاظ ذهنی قوی بود. تکبر و شک بی‌دلیل به خود دشمنان تاب‌آوری ذهنی و اراده هستند. از یک طرف، هرچند که ممکن است تکبر ما را مدت کوتاهی سرپا نگه دارد، اما در دراز مدت ما را از جاده اصلی منحرف می‌کند. از آن طرف، بخاطر شک بی­دلیل به خود احتمال دارد از ترس شکست قطعی، کلاً از پاسخ دادن به شرایط دشوار بپرهیزیم.

با در نظر گرفتن تله­های احتمالی اعتماد به نفس کاذب که ممکن است به دام آنها بیفتیم، لازم است هر چند وقت یکبار خود را ارزیابی کنیم. بدین منظور از خودتان بپرسید:

·	“آیا با در نظر داشتن شرایط، سطح اعتماد به نفس من منطقی است؟ “
·	“به انتقادهایی که از من می‌شود چگونه پاسخ می‌دهم؟”
·	“آیا فوراً و بدون هیچ مقاومتی هنگام مواجهه با چالش‌ها عقب نشینی می­کنم؟”
·	“آیا برای درمیان گذاشتن افکارم با دیگران مشتاق هستم یا از این کار بیزارم؟”
·	“زمانی که با مانعی روبرو می‌شوم، آیا بی­دلیل احساس ترس و دلواپسی می­کنم؟ یا برعکس احساس اعتماد به نفس دارم؟ چرا؟”

این خود ارزیابی کمک می‌کند که به سرعت تشخیص بدهید آیا سطح اعتماد به نفستان نیاز به تنظیم مجدد دارد یا خیر. همچنین باعث می‌شود آن بخشهایی از زندگی­تان که نیاز به توجه دارند نیز معلوم شوند- مثلاً، آیا به انتقادات دیگران به درستی و با روشی معقول پاسخ می‌دهید یا خیر.

5 خمیر مایه اصلی اعتماد به نفس

صحبت درباره افزایش اعتماد به نفس چنان زیاد است که نیاز به یک کتاب مجزا دارد. اما چندین عامل دیگر هستند که می‌توانیم بر آنها تمرکز کنیم و با استفاده از آنها سطح اعتماد به نفس خود را با کمترین زحمت ارتقاء بدهیم. اکثر این عوامل مربوط به طرز فکر ما می‌شوند. اگر آنها در آغوش بگیریم و به بخشی از زندگی روزانه خود تبدیل کنیم، قطعاً تأثیر مثبت و قابل ملاحظه­ای بر اعتماد به نفس ما خواهند داشت.

1- اشتیاق به ترک منطقه امن خود

با ترک منطقه امن، خودمان را در معرض شرایط جدید قرار می‌دهیم. با انجام این کار معلوم می‌شود که چنین اوضاعی آنقدر هم که تصور می­شد ترسناک نیستند. برعکس، این شرایط فرصت رشد، هم شخصی و هم شغلی، فراهم می‌کنند. آنها این شانس را به ما می‌دهند که دست از کنترل کامل شرایط و اطرافمان برداریم و درعوض یاد بگیریم که با شرایط جدید خود را وفق بدهیم.

2- قبول تجربه رنج احساسی

داشتن اعتماد به نفس مستلزم آگاه بودن از احساسات است. درعین حال نیازمند شکیبایی نسبت به آنها نیز هست. تنها راهی که می‌توان چنین کرد این است که خود را در معرض رنج و ناراحتی قرار بدهیم که همراه با احساسات منفی پیش می­آیند.

اکثر افراد ترجیح می‌دهند که درد احساسات خود را سرکوب کنند، اما باید پذیرای تجربه آن باشیم چراکه این کار به ما کمک می‌کند که نسبت به آنها مقاوم شویم. این مقاوم شدن موجب می‌شود به جای آنکه به خاطر احساسات منفی از پا بیفتیم، با آنها هماهنگ شویم.

3- عادت خود ارزیابی

انجام خود ارزیابی در دوره­های منظم بسیار ارزشمند است. پیش از این، درباره انجام اینکار با هدف هم تراز کردن سطح اعتماد به نفس خود با واقعیت صحبت کردیم. اکنون، بیشتر به آن میپردازیم.

هرچند وقت یکبار بنشینید و درباره اینکه چگونه بزرگ شده‌اید فکر کنید. مهارت‌های جدیدی که آموخته‌اید را به یاد بیاورید. به موقعیت­های خاصی که در آنها خودتان را پیدا کردید و اینکه چگونه آنها را راه بردید، بیندیشید. آشنایانی که به تازگی ملاقات کرده‌اید، مکالماتی که اخیراً با غریبه­ها داشتید، و کارهایی که زمانی برای شما ناآشنا بودند اما آنها را انجام داده‌اید، در نظر بگیرید.

ما همواره از یک یا چند جنبه در حال رشد هستیم، مخصوصاً زمانی که منطقه امن خود را ترک می‌کنیم (به عادت شماره 1 مراجعه کنید). مشکل اینجاست که گاهی نمی‌توانیم آنها را تشخیص دهیم چون این رشد به تدریج و آهسته اتفاق می­افتد.

4- مثبت باشید

اگر می‌خواهید مثبت اندیش باشید، باید خودگویی‌های منفی را سرکوب کنید، بدین صورت که نقاط قوت خود را پررنگ کنید و موفقیت خود را جشن بگیرید، درحالی که از نقاط ضعف و اشتباهات خود آگاه هستید اما آنها را به عنوان فرصتی برای یادگیری و رشد می‌بینید.

متأسفانه، بسیاری از افراد یاد می­گیرند به لطف موانع و ناامیدی­هایی که در طول زندگی‌شان تجربه می‌کنند، نسبت به خودشان بدبین باشند. این نوع نگرش نه تنها اعتماد به نفس مان را خراب می‌کند، بلکه مانع رشدمان نیز می‌شود. خبر خوب اینکه می‌توانیم ذهن خود را دوباره بازسازی کنیم تا خوش‌بین و مثبت‌اندیش شود. با انجام این کار به خود می­آموزیم که توانایی‌های خود را بشناسیم تا بتوانیم بر ناملایمات غلبه کنیم.

5- از تمایل به دریافت تأیید توسط دیگران دست بکشید

اگر به دنبال تأیید از دیگران باشید، به اعتماد به نفس‌تان آسیب می‌زنید و با این کار به ذهن خود می­آموزید که به انگیزه­ها و توانایی‌های خود اعتماد نداشته باشد. همچنین، ذهن­تان یاد می­گیرد تا زمانی که دیگران اجازه انجام کاری را نداده­اند، از انجام آن خودداری کند. در طول زمان، کم کم محتاط می‌شوید و به تدریج سوءظن به توانایی‌هایتان برای اقدام کردن در شما نهادینه شود.

فراموش نکنید که شما ارزش­های منحصر فردی دارید. دانش، مهارت، استعداد و وفق­پذیری­تان هر گونه نیاز به تأیید از طرف دیگران را از بین می­برد. تا زمانی که سطح اعتماد به نفس‌تان و واقعیت با هم هماهنگ باشند، می‌توانید هنگام مواجهه با ناشناخته­ها مطمئن به خود و جسور باشید.

اعتماد به نفس یکی از شاه کلیدهای سرسختی ذهنی است. مشکل است بتوان بدون داشتن آن، در خود سرسختی ذهنی را پرورش داد. خوشبختانه تغییر نگاه‌ به خودتان تقریباً کار آسانی است چراکه این کار برمبنای شناسایی ارزش فعلی­تان است. تنظیم دیدگاه­تان نسبت به خود بر پایه واقعیت است نه توهمات منفی که از سرزنش­های منتقد درونی‌تان ناشی می‌شود.

تمرین 7

لیست کوتاهی از چیزهایی که مرتباً به اعتماد به نفس­تان آسیب می‌زنند، یادداشت کنید. این موارد ممکن است شامل خودگویی منفی، میز کار نامرتب، ظاهر به هم ریخته، یا برخی محدودیت شخصی باشد. همه با هم فرق دارند، پس لیست شما مخصوص خودتان است.

سپس، اقداماتی که می‌توانید با انجام آنها اثر این موارد بر اعتماد به نفس­تان را کم کنید، بنویسید. فرضاً اگر دارید با خودگویی‌های منفی دست و پنجه نرم می‌کنید، می‌توانید به خودتان قول بدهید که هر زمان شروع به صحبت کرد، مقابل آن بایستید. اگر مثلاً گفت: “قرار است شکست بخوری”، شما می‌توانید اینطور پاسخ بدهید: “اشتباه می‌کنی، این هم دلیلش.”

در آخر، هر بار فقط با یک مورد برخورد کنید. اقداماتی را که جهت کاهش تأثیر آن موارد بر سطح اعتماد به نفس‌تان یادداشت کرده بودید، انجام بدهید. در این تمرین، تکرار و هماهنگی یاور شما هستند.

زمان لازم: 20 دقیقه.

 

ادامه دارد …

برگرفته از کتاب سرسختی ذهنی