7 ویژگی برتر افراد دارای سرسختی ذهنی
به افرادی در زندگیتان فکر کنید که مظهر موفقیت، آنگونه که شما تعریفش میکنید هستند. ممکن است این فرد یکی از اعضای خانواده باشد که کسب و کار عظیمی در بازار رقابتی ایجاد کرده است. ممکن است دوستی باشد که همواره به هر هدف شخصی و کاری که برای خودش تعیین میکند، میرسد. شاید این فرد، همکاری باشد که در کارش فوق العاده مؤثر و مفید است.
مثل سایر انسان‌ها، این افراد هم با ناملایمات روبرو میشوند. روزهایی هستند که برایشان هیچ چیزی خوب پیش نمیرود. شرایط پیشبینینشده همیشه تهدیدی برای خارج شدن از مسیرشان به شمار می‌روند. شکست در هر گوشه و کناری پیدایش میشود و گاهی غیر قابل اجتناب است.
با این حال، موفق میشوند ایستادگی کنند و در نهایت علی‌رغم این موانع پیروز شوند.
تک تک این افراد دارای سرسختی ذهنی هستند. آنها یاد گرفتهاند که وقتی با اوضاع دشوار روبرو میشوند، انعطافپذیر باشند. آنها قادرند در مقابل چالشها طاقت، مقاومت، و شجاعت داشته باشند، به تواناییهایشان اعتماد کنند و به این حقیقت واقف باشند که سختی و شکست اجتناب ناپذیرند.
پس واقعاً ارزش دارد که رفتار این افراد را زیر میکروسکوپ بگذاریم تا از آنچه آنها را این چنین سخت کرده، یاد بگیریم. به همین سبب، در ادامه هفت ویژگی بسیار مهمی که سرسختی ذهنی آنها را تشکیل میدهد، شرح دادهایم.
ویژگی 1- توانایی جدا شدن از چیزهایی که نمیتوانند تغییرشان دهند
مثل همه ما، افرادی که دارای سرسختی ذهنی هستند نیز مشتاق موضوعات متنوعی هستند. مثلاً، برخی به جدیدترین اخبار سیاسی و تحلیلهای آن علاقهمندند و برخی دیگر به مسائل بزرگتری مانند گرم شدن کره زمین، قاچاق انسان، و امنیت غذایی.
اما یک تفاوت بارز هست که این افراد را از سایرین جدا میکند. این افراد میدانند که علی رغم میل باطنیشان، نمیتوانند بر برخی از اتفاقات پیرامون خود تأثیر بگذارند. زمانی که فرد بپذیرد برخی اتفاقات خارج از کنترل او هستند، راحتتر میتواند با آنها کنار بیاید و میداند که باید تمرکز خود را به مسائلی معطوف کند که بر آنها کنترل دارد.
مثلاً در پدیده گرم شدن زمین، کاری که از دست ما بر میآید این است که دادخواستهایی را تنظیم کنیم یا دی اکسید کربن کمتری تولید کنیم، اما نمیتوانیم بر رخ دادن این پدیده در سطح جهانی کنترل داشته باشیم. اینکه ساعتهای بیشماری وقت بگذاریم تا این مسأله را پیش ببریم بدون اینکه امیدی به نتیجه عادلانه و پاداش بخش داشته باشیم، نسخه ناامیدی خود را میپیچیم.
بنابراین میتوان گفت که افراد دارای سرسختی ذهنی میدانند که چه موقع و نسبت به چه مسائلی بیتفاوت باشند.
ویژگی 2- انعطاف‌پذیری در مدیریت اتفاقات پیش‌بینی نشده
زندگی مملو از اتفاقات غیرمنتظره است. دقیقاً همان لحظهای که مطمئن هستیم موقعیتی همانطور که انتظار داریم پیش خواهد رفت، با شرایط پیش‌بینی‌نشدهای روبرو میشویم که خبر از به هم ریختن اوضاع میدهد.
اکثر افراد هنگام وقوع اتفاقات غیر منتظره حیرت‌زده و حتی فلج میشوند. این هم یکی دیگر از مواردی است که افراد با سرسختی ذهنی را از سایرین جدا میشوند. آنها میدانند که هرچند برنامهریزی کردن مفید است، اما اوضاع پیشبینینشده میتوانند در یک چشم به هم زدن همه‌چیز را خراب کنند، اگرچه برنامههایی که با بیشترین دقت تهیه شدهاند. بنابراین یاد می‌گیرند خودشان را وفق بدهند و ذهنی انعطافپذیر داشته باشند تا هر زمان که با شرایط غیر مترقبه روبرو شدند بتوانند خود را با آن سازگار کنند.
آیا تا بحال شده که رفتار افراد موفق را زیر نظر بگیرید؟ تا حالا از خودتان پرسیدهاید درحالی که پشت سر هم با موانع روبرو میشوند، چگونه میتوانند آرام بمانند؟ بخش اعظم این رفتار مدیون وفق پذیری آنهاست، همان آمادگی روانی برای مسائل غیر منتظره.
این خصیصه اصلی افراد دارای سرسختی ذهنی است.
ویژگی 3- خودآگاهی قوی
خودآگاهی یعنی تشخیص حالت احساسی خود، انگیزههای هدایت کننده تصمیمات و اقدامات و تأثیر شخصیت و خلق و خوی. البته این تعریف ضعیفی از خودآگاهی است ولی فعلاً کافی است.
افراد با سرسختی ذهنی به میزان زیادی خودآگاهی دارند. باید هم همینطور باشد. در واقع، اطمینان آنها از اینکه هر موقعیتی که پیش رویشان قرار میگیرد را میتوانند مهار و به بهترین شکل عمل میکنند، از همین آگاهی ناشی میشود. آنها مطمئن هستند که میتوانند با شرایط متغیر سازگار شوند و بر موانع غلبه کنند، البته نه صرفاً بخاطر نقاط قوتشان، بلکه به این خاطر که نقاط ضعفشان را میشناسند. به همین دلیل میتوانند وقتی اوضاع به هم میریزد، احساسات و استرس خود را کنترل کنند و منعطف باقی بمانند.
اکثر افراد فکر میکنندکه از خودآگاهی بالایی برخوردار هستند. اما به نظر من در واقع عده کمی اینطور هستند. مطمئناً اکثر ما چیزهایی که باعث تحریک احساساتمان میشود را می‌شناسیم و میدانیم کدام محرکها ما را عصبانی، عصبی، یا خوشحال میکنند. همچنین از اینکه هم خصوصیات خوب و هم خصوصیات بد را در خود جای دادهایم آگاهی داریم. اما خودآگاهی واقعی، عمیقتر و گستردهتر از این است. افرادی که سرسختی ذهنی دارند با موشکافی روان خود و ایجاد استراتژیهای جایگزینی که کمکشان میکند با ناملایمات برخورد کنند، این نوع آگاهی را بدست می‌آورند.
ویژگی 4- تمایل برای مواجه با شرایط نامشخص
پیش از این گفتیم که چگونه افرادی با سرسختی ذهنی توانایی سازگاری با وقایع غیر منتظره را دارند (ویژگی 2). علاوه بر آن، این افراد مایل هستند که با ابهامات نیز روبرو شوند. نه تنها قبول دارند که هیچ کدام از برنامه‌هایشان بدون خطا نیست. بلکه میدانند که احتمال شکست خوردن هر برنامهای وجود دارد چون ممکن است اتفاقی پیشبینینشده رخ دهد. همانطور که هلموت فون مولتکه ، فرمانده ستاد ارتش آلمان در حدود 1800 میلادی، گفت: “هیچ برنامه نبردی در زمان جنگ با دشمن دوام نمی‌آورد.”
با این حال، علی رغم این آگاهی و پذیرش، باز هم مایل هستند با قدرت به حرکت خود ادامه دهند و هر چند که میدانند شکست ممکن است از هر گوشه و کناری نمایان شود، آماده اقدام کردن هستند.
این ویژگی، خصیصه‌ای غیر عادی است. افراد کمی با چنین ویژگی به دنیا میآیند. اما میتوان در طول زمان آن را در خود پرورش داد که اینکار معمولاً با عبور از مسیر دشوار انجام میشود، مسیری که همواره تهدیدی برای شکست احساسی، روانی، و حتی فیزیکی به شمار میرود. به من فردی با سرسختی ذهنی نشان بدهید تا من به شما شخصی را نشان بدهم که توانسته با موفقیت مشکلات و چالشهای بسیاری را پشت سر بگذارد.
ویژگی 5- توانایی پرش از روی ناامیدی
زندگی سرشار از ناامیدی است. بعضی از آنها کوچک هستند و تأثیر ناچیزی بر زندگی ما دارند، اما برخی دیگر آنقدر بزرگ هستند که تا هفتهها ذهن ما را به خود درگیر میکنند. به عنوان مثال، فرض کنید سالها برای شغلتان زحمت کشیدهاید و منتظر ارتقاء مقام هستید، اما درست در لحظه موعود نادیده گرفته میشوید. یا تصور کنید که چندین سال برای مسابقات المپیک تمرین کردهاید، ولی تمام آرزوهایتان به خاطر امتیاز کم بر باد میرود.
تأثیر این نوع اتفاقات دلسرد کننده آنقدر عمیق است که باعث میشوند در آینده از ریسک دوری کنیم. چنان ترسی به ما می‌دهند که فلج میشویم، نمیتوانیم هدفی برای خود تعیین کنیم، و برنامهریزی و اقدام کنیم. خلاصه اینکه به هر راهی متوسل میشویم تا از چنین ناامیدی‌هایی اجتناب کنیم.
افراد دارای سرسختی ذهنی دیدگاه دیگری دارند. مانند بقیه افراد، آنها نیز میدانند که مسائل دلسردکننده، چه کوچک و چه بزرگ، اجتناب‌پذیر نیستند. با این حال، این را نیز قبول دارند که چنین اتفاقاتی فرصتهایی عالی برای یادگیری هستند. پس آنها را بررسی میکنند. نتایجی که از این نوع اتفاقها حاصل میشود گاهی باعث میشود بفهمیم که روش‌مان اشتباه بوده، رویکردی که داشتیم مؤثر نبوده، و اشتباهاتی که داشتهایم را در آینده تکرار نکنیم.
این نوع دیدگاه سالم به افراد دارای سرسختی ذهنی کمک میکند که وقتی شکست خوردند، آسانتر به روال عادی زندگی برگردند.
ویژگی 6- تسلط بر احساسات
همه ما در زندگی احساسات منفی را تجربه میکنیم. این احساسات از ناامیدی، انتظارات برآورده نشده و اتفاقات پیشبینینشده ناشی میشوند و زندگی ما را پیچیده میکنند.
مثلاً ممکن است به خاطر اینکه کارتان کم ارزش تلقی شده، قلبتان شکسته شده باشد. یا نتیجه وحشتناک آزمونی که چندین روز برایش وقت گذاشتید، از خودتان عصبانی شده باشید. یا شاید بخاطر گیر کردن در یک ترافیک غیر منتظره هنگام رفتن به ملاقاتی مهم، احساس درماندگی عمیقی کرده باشید.
اکثرمان با در زندگی دستخوش احساسات هستیم. این مسأله وقتی که احساسات منفی مثل سرخوردگی، خشم، و درماندگی را تجربه میکنیم، مشکل ایجاد میکند به این خاطر که ما را عقب نگه میدارند و مانع تصمیمگیری درست و اقدام مؤثر میشوند که در نتیجه آن رشد شخصی و شغلی مختل میشود.
برخلاف دیگران، افراد دارای سرسختی ذهنی کنترل احساساتشان را به دست گرفتهاند. هوش هیجانی آنها (EQ) بیشتر از سایرین است. البته این بدان معنا نیست که آنها هیچ وقت احساسات منفی را تجربه نمیکنند. بلکه منظور این است که آنها از این احساسات آگاه هستند، میتوانند آنها را تحت کنترل خود در بیاورند، و هدفمند به سمت جلو حرکت کنند.
ویژگی 7- خوش‌بینی عملی
خیلی راحت ممکن است در اتفاقات منفی که پیرامونمان رخ میدهد غرق شویم چرا که هر روز با این نوع اتفاقات بمباران میشویم. فرقی نمیکند چه خبری به گوشمان میرسد، از رسوایی سیاسی گرفته تا گزارشهای مربوط به رکود اقتصادی احتمالی، باعث میشود خودمان را فراموش کنیم و پر از اندوه و بدبینی شویم.
سرسختی ذهنی معمولاً در افرادی یافت میشود که نگرش مثبتی دارند. این افراد نسبت به آینده خوش بین هستند. اما نباید چنین تصور کرد که آنها جزو افرادی هستند که علی‌رغم اینکه دنیایشان درحال فروپاشی است، باز هم شادند. برعکس، آنها میدانند که چگونه خوش‌بین باشند و جایی که همه فقط مصیبت و ناامیدی در آن میبینند، فرصتها را پیدا کنند. افراد دارای سرسختی ذهنی، همیشه عمل‌گرا هستند. آنها به خود اجازه نمیدهند که در افکار منفی غرق شوند تا از ذهنشان در مقابل این نوع افکار محافظت کنند. با این حال، هنوز هم به تواناییها و دیدگاه صحیح خود برای اینکه بهترین استفاده را از هر موقعیتی ببرند، اعتماد دارند.
ادامه دارد …
برگرفته از کتاب سرسختی ذهنی
بدون دیدگاه